Λεξιλόγιο

 

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΠΑΛΑΙΑΣ ΦΩΚΑΙΑΣ

αγάς = αφέντης

ακουμπέτι = τέλος πάντων

αμάν = αγανάκτηση

αμανάτι = ενέχυρο

ανάριος= αραιός

αντέτι = έθιμο, συνήθεια

αντρέ = σαλόνι

αραμπάς = το κάρο

αφερίμ = μπράβο

αφκεμε = άφησέ με

αχμάκης = χαζός

 

βαπόρι = καράβι

βερχανές= στοά

βουρλίζομαι = τρελαίνομαι

βρώση  = καλό φαγητό

 

γεμεκλίκια = τρόφιμα παντός είδους

γιαβάς – γιαβάς= σιγά – σιγά

γιαβρίμ= μικρό παιδί

γιαγκίνι = φωτιά, πυρκαγιά

γιάδεγιά=κοίτα

γιαλός= θάλασσα

γιαμπάς = ξύλινο δεκράνι

γιαρμάς = φρούτο
που μοιάζει με ροδάκινο ή το άλεσμα από το κριθάρι, σιτάρι ή καλαμπόκι

γιαταχανές = υπνοδωμάτιο

γιουκλούκ = τα ρούχα που έβαζαν πάνω στο μπαούλο και τα σκέπαζαν ( παπλώματα – κουβέρτες).

γκόιντισα = κουράστηκα

γκεβγκίρα= βαθιά κουτάλα

γκελ – μπουρντάν = έλα μέσα

γούρνα = νεροχύτης

 

δεξίμι = δώρο

 

ζα = ζώα

ζαϊρέδες = προμήθειες

ζακόνι = συνήθεια

ζαμάνια=πολλά χρόνια

ζαντός = ελαφρός στο μυαλό, τρελός

ζευγάς= ο γεωργός που οργώνει χρησιμοποιώντας τα ζώα

ζευζέκης = ξεροκέφαλος

ζουρνάρι = ζώνη

 

ήβη=  αμάν (επιφώνημα)

ήρταν = ήρθαν

ηύρε = βρήκε

ήψα = άναψα

 

θα προκάμει= θα προφτάσει

θαραπαγή = θεραπεία

θιμαίνομαι= θαυμάζω

θροφή = τροφή

 

Καλέ = προσφώνηση γυναικών

καλμπούρ = σκεύος για
να τρίβουν τον τραχανά,κόσκινο

καλύβα = σπίτι

κάμαρα= δωμάτιο

καμιζόρα = ρόμπα

καντάρι = ζυγαριά με δύο δίσκους που ζύγιζαν τις οκάδες

καπάρο = προκαταβολή

καπίρα= ψωμί ψημένο στην πυράδα του  τζακιού

καπλαντίζω = ράβω το σεντόνι στο πάπλωμα

καπηλειό = καφενείο

καρασουλούκ= νερά που βγαίνουν από τη γη

 

καριόλα = κρεβάτι

καρπέτα = χαλί

καρσί = απέναντι

κατηχίζουσιν= κατήχηση

κελεπούρι = ευκαιρία

κεντί = απόγευμα

κιαπέ=μετά

κιεφτέδα= κεφτές

κιλίμι= χαλί

κιότεψα= δείλιασα

κισμέτ = πεπρωμένο

κοϊντίζω = έρχομαι στα μεράκια

κοϊτί = απάνεμο σημείο

κολάει= ευκολία

κομματάκι = λιγάκι

κοπάνα = σκάφη

κορίτα = βάρκα πλατιά χωρίς καρίνα

κοτζάμ= ολόκληρος

κουβαρντάς = ανοιχτοχέρης

κουλάδες = αγροτόσπιτα, διώροφα πέτρινα σπίτια εξοχικά στα αμπέλια τους 

κουλουπάκι= χερουλάκι

κουμάρα= κανάτα

κουρελού= το χαλί που φτιάχνεται
από κουρέλια

κουρίτα= βάρκα

κουρσούμ= βαρύ

κουφέτες= κουφέτα

κρέβαθο = κρεβάτι

 

Λαλέδες=παπαρούνες

λισγάρ = δίχαλο που σκάβουν

λουκάντα = εστιατόριο

λουτουρμάς = γλέντι που έκανε η νύφη
με τους συγγενείς της πριν το γάμο

 

μαμαζάδες = παπούτσια

μανίζω= θυμώνω

μαντάτο = μήνυμα

μασιά = τσιμπίδα

μαστραπάς= ποτήρι

ματογυάλια= γυαλιά

ματσόβεργα= πλάστης

μαχαλάς = γειτονιά

μεϊντάνι = πλατεία

μη χορατεύεις = μη μιλάς

μιντέρι = ντιβάνι

μιντζιλίς= συμβόλαιο

μουσαφίρης= επισκέπτης

μπαϊλντίζω = εξαντλούμαι από κόπο ή από στενοχώρια

μπαϊράκι= αέρας, μαντίλι

μπακράτσι = είδος κατσαρόλας με χερούλι

μπαλάδια= πάνινες κούκλες, κομμάτια από πανιά

μπαλτάς= τσεκούρι

μπαξίσι = φιλοδώρημα

μπαρμούλα = μαντίλα

μπασάκ = ο καρπός
που έμενε στο χωράφι

μπατζανάκι= συγγενείς

μπαχτσές = κήπος, περιβόλι

μπεζντερμές = πιτάκι ψωμένιο

μπερεκιέτ= αφθονία

μπερντές= κουρτίνα

μπλίρες= χρυσές κλωστές του γάμου

μποξαλίκια = δώρα

μπόξις = είδος τάπερ

μποστάν – ποπόν = κτήμα που έχει φυτεμένα καρπούζια και πεπόνια

μπουζ = κρύο

μπουνταλάς = χαζός

μπουντάντισα = ασχολήθηκα

μπουρνέλα= κορόμηλο, ερίκι, αβράμηλο

μποχτσάς = μπόγος με ρούχα

 

 

νενέ = γιαγιά

νιούτσικος = νέος

νίψιμο = πλύσιμο

νους = μυαλό

νταβαντούρι= φασαρία

νταβάς = ταψί

νταϊρές = ντέφι

νταμ = στάβλος

ντέρτι = καημός

ντιβανές= ανόητος

ντιβάνι = κρεβάτι

ντιγιρμί= τετράγωνο

ντολμές= άνθρωπος που τη μια λέει άλλα και την άλλη άλλα

ντορβάς = σάκος

ντουγέν = ξύλο με πέτρες
που αλώνιζαν τα στάρια

ντουγρού= ίσια, ευθεία

ντουμάνι = σκόνη

Ξυμνώνομαι = ξεντύνομαι, ξεγυμνώνομαι

 

οντάς= δωμάτιο υποδοχής

ορμάν και μπαμπού =τουρλού

ορμηνεύω= συμβουλεύω

 

πάγαιναν = πήγαιναν

πάλε = πάλι

παράδες= χρήματα

παρασιά = τζάκι

παρασόλ = ομπρέλα

πατατούκα = παλτό

πεσβάντης = φύλακας, φρουρός

πεσκέσι = δώρο πολύτιμο

πεσκίρ= πετσέτα

πουλούκ= παλούκι

προσκέφαλο = μαξιλάρι

προστομούνι = ποδιά

 

ρεζιλίκια= ντροπές

ρεμπούμπλικο = καπέλο

ριτζάδες = ικεσίες

 

σάγια= αυλή με σκεπή, αίθριο

σάλια μπάλια και αφρογαλιές = λες
χαζομάρες

σαλιάγκοι = σαλιγκάρια

σαματάς = φασαρία

σαμπάλια = πρωί

σβηστήρι = γόμα

σεκλέτι = λύπη

σεντούκι = μπαούλο

σεριάνι = κάνω βόλτα

σερσέμης = χαζός

σινί = μεγάλο ταψί

σοκάκ σοκουριέζη= γυναίκα που
γυρίζει στους δρόμους

σοκάκι= στενό δρομάκι

σον = φτάνει

σουλαντίζω= καταβρέχω

σουρέλο = παντελόνι

σουρουτσέκι= πανί που στράγγιζαν το τυρί

σουσάτε= σωπάστε

σοφράς = χαμηλό τραπέζι

στλιάρι= ξύλο που στηρίζει την τσάπα

σώματι = σώμα

 

 

ταμ καράρ= ότι πρέπει

ταμάμ = εντάξει

ταχιά = αύριο

τέζερι = κατσαρόλα

τελάλης= αυτός που ανακοινώνει τα νέα του χωριού

τεπές= ύψωμα

τεφαρίκι= εγγυημένο

τζεμπεντέν=μπρίκι

τζεμπέρι = μαντίλι
που φορούσαν στο κεφάλι

τζιέρι= εντόσθια, προσφιλής προσφώνηση για κάποιον που αγαπάμε πολύ

τι χαλεύεις= τι θέλεις

τουλπάνι = μαντίλα

τουπελέκ= τουμπερλέκι

τραγιάσκα= είδος καπέλου

τσαΐρι= επίπεδο ανοιχτό μέρος

τσαρούχια= παπούτσια

τσατάλι = δίχαλο

τσενιές= σαγόνι

τσι = της

τσι Φώκιες= στις Φώκιες

τσόκαρα= παντόφλες

τσουβάλι = σακούλα

τσόχτισε = ξέσυρε το χώμα

τσουκάλι = βαθιά κατσαρόλα

τσουλάκι = κουρελού

τσουπένια= παλαμάκια

 

φοσάκ= φωτάκι

φουρκαλιά = σκούπα

 

χαζούρα= χαζός

χαΐρογλα = τι κάνεις

χαράρια = μεγάλα σακιά

χλιάρι = κουτάλα

χόβολη = στάχτη